زیستگاه های شهرستان بافق میزبان رفتگر طبیعت، کفتار راه راه ایرانی است

به گزارش پایگاه خبری افق بافق؛ نام علمی: Hyaena hyaena گونه‌ای از خانواده کفتارها است که در شمال و شرق آفریقا، قفقاز، آسیای میانه، غرب آسیا و جنوب آسیا زندگی می‌کند. کفتار راه‌راه تنها کفتاری است که در خارج از آفریقا هم زندگی می‌کند.

این جانور با توجه به کاهش جمعیت جهانیش به کمتر از ده هزار کفتار بالغ، و کاهش جمعیت طعمه‌هایش در درجه حفاظتی در مرز تهدید قرار گرفته‌است. کفتار راه‌راه در وهله اول لاشه‌خوار است اما برخی از آن‌ها به شکار نیز می‌پردازند. این جانور تک‌همسر است و نر و ماده هر دو در پرورش توله‌ها مشارکت دارند.
کفتار راه‌راه جانوری شب‌گرد است و تنها در تاریکی کامل خود را نمایان می‌کند و قبل از طلوع خورشید هم به پناهگاهش بازمی‌گردد. این جانور هنگام مواجهه با خطر ممکن است خود را به مردن بزند و به همین جهت به ترسویی مشهور است. با این حال مشاهده شده که در مقابل درندگان بزرگ‌تر از خود همچون پلنگ بر سر طعمه و غذا درگیر شده و از خود دفاع کرده‌است.

پاهایی بلند با چهار انگشت در هر پا دارد
این جانور یک گوشت‌خوار متوسط‌جثه با سری نسبتاً بزرگ است که قسمت جلویی بدنش بسیار پرقدرت‌تر از قسمت پایانی آن است. پاهایی بلند با چهار انگشت در هر پا دارد. وزن آن حدود ۳۵ تا ۴۵ کیلوگرم است. موهای بلندی دارد که در تابستان کوتاه‌تر از زمستان است. رنگ آن‌ها در بغل، پاها، و پشت سفید-خاکستری مایل به قهوه‌ای کمرنگ با نوارهای متقاطع سیاه است. این نوارهای سیاه در زمان خشم یا ترس جانور در قسمت گردن و پشت سیخ‌سیخ شده و ظاهری بزرگ‌تر و ترسناک‌تر به جانور می‌دهند. دم آن‌ها حدود ۴۰ سانتی‌متر طول دارد و به رنگ سیاه و خاکستری است و در برخوردهای اجتماعی با کفتارهای دیگر بلند می‌شود. نرها و ماده‌ها ظاهری شبیه به هم دارند هرچند نرها کمی بزرگ‌ترند. کفتارها با این که از نظر ظاهری تا حدی به سگ‌ها شباهت دارند اما از نظر روابط خویشاوندی به گربه‌ سانان نزدیک‌ترند.
کفتار راه‌راه معمولاً در غارهای طبیعی کنام دارد و معمولاً آن‌ها را بزرگ‌تر می‌کند، به‌طوری‌که گاهی از چند قسمت تشکیل شود. در صورتی که غار طبیعی در محیط پیدا نشود، پناهگاه جانوران دیگری چون گورکن و تشی را اشغال می‌کند. گاهی نیز در معدن‌های متروکه و غارهای انسان ساز ساکن می‌شود. با توجه به اینکه کفتارها غذای خود را در لانه‌شان جمع می‌کنند، لانه‌های آن‌ها ارزش باستان‌شناسی زیادی دارد و بسیاری از اوقات نشانه‌هایی از حیات وحش حاضر در محل در دوره‌های زندگی انسان در یک منطقه را در آن‌ها می‌توان مشاهده کرد.
کفتار راه‌راه همه‌چیزخوار است اما مهم‌ترین قابلیت آن شکستن استخوان‌های بزرگ برای بیرون کشیدن مغز استخوان است. بیشتر به عنوان لاشه‌خوار شناخته می‌شوند و از طعمه‌های گوشت‌خواران بزرگ‌تر یا لاشه جانوران اهلی و وحشی مرده تغذیه می‌کنند. در عین حال قابلیت شکار جانوران کوچک مثل لاک‌پشت، تشی، و خرگوش صحرایی را هم دارند و گاهی از حشرات هم تغذیه می‌کنند. گاه دیده شده که کفتارهای راه‌راه به جانوران بزرگ‌تر زخمی به ویژه دام‌های جوان اهلی حمله‌ور شده و آن را شکار کرده‌اند. کفتار راه‌راه همچنین بخش قابل توجهی از جیره غذایی خود را به گیاهان اختصاص می‌دهد و مشتاق محصولات کشاورزی به ویژه خرما، صیفی‌جات و میوه‌ها است.

کفتارهای راه راه به انسان حمله می کنند؟
برخلاف تصور بسیاری از مردم که گمان دارند کفتار به انسان حمله می‌کند، گزارشی از حمله کفتارهای راه راه به انسان ثبت نشده است. طبق گزارش ها، کفتار از نزدیک شدن به محیط‌هایی که امکان حضور انسان باشد، ترس دارد و به همین دلیل، گزارشی از حمله کفتار به دام و احشام انسان ها نیز وجود ندارد.
تنها حالتی که ممکن است کفتاری به انسان حمله کند این است که یک کفتار از گله اش جا بماند. در این صورت، ممکن است کفتار ترسیده و از ترسش به انسان حمله کند.
امروزه تهدید اصلی علیه کفتارها تصادفات جاده‌ای است چرا که آن‌ها شب‌هنگام برای خوردن کشته‌های تصادفات جاده‌ای به کنار مسیر های عبوری می‌آیند، تیراندازی و مسموم‌سازی آن‌ها و همچنین مصرف زباله‌های حاوی مواد شیمیایی سمی از دیگر خطرات موجود بر سر راه این جانور است.تهدید جدی دیگر این حیوان ارزشمند که رفتگر طبیعت هم نامیده می شود، شکار توسط سودجویان و رمال ها و فروش قسمتی از بدن حیوان .

مهدیه کرمی
(کارشناس منابع طبیعی-محیط زیست)