مشکل رفتاری به چه معناست؟
تعیین مرز دقیق بین کودکان عادی و کودکانی که با دشواری های رفتاری مواجه اند کار مشکلی است. همه کودکان گاه و بیگاه رفتارهای ضد اجتماعی و ترس آور و یا پرخاشگرانه ای از خود نشان می دهند. اما اختلالات رفتاری، به مجموعه اختلالاتی گفته می‌شود که توانایی کودکان برای عملکرد مناسب اجتماعی، تحصیلی و هیجانی را مختل می سازد.
کودکان مبتلا به دشواری های رفتاری دائماً رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که با سنشان مطابقت ندارد و به برخوردهای اجتماعی و شکست در مدرسه منجر می‌شود.
مشکلات رفتاری به شرایطی اشاره دارد که پاسخ رفتاری دانش آموز در مدرسه با هنجارهای فرهنگی، سنی و قومی تفاوت داشته باشند؛ به گونه‌ای که بر عملکرد تحصیلی فرد، مراقبت از خود، روابط اجتماعی، سازگاری، فردی، رفتار در کلاس و سازگاری در محیط کار نیز تأثیر منفی بگذارد.
ریشه مشکلات رفتاری چیست؟
کودکان خانواده را تحت تاثیر قرار می دهند و از طرف دیگر تحت تاثیر خانواده قرار می‌گیرند. در اولین سالهای زندگی تجارب کودک از جهان خارج تقریبا به طور کامل از طریق خانواده صورت می‌پذیرد. در خانواده است که کودک ابتدا، درباره دنیای بیرونی، روابط با دیگران و زندگی اجتماعی نکاتی را می‌آموزد. بنابراین نحوه عملکرد خانواده دارای آثار عمیقی روی رشد کودک خواهد داشت. تاثير رفتار وطرز‌فکر والدين در شکل‌گيري چگونگي رفتار کودکان از اهميت اساسي برخوردار‌است. والدینی که رفتار مطلوب و درستی با فرزندان خویش دارند موجب شادی، مسولیت پذیری و تکامل شخصی فرزندان خود می شوند. از سوی دیگر والدینی که رفتار مطلوب با فرزندان ندارند، باعث بروز انواع مشکلات رفتاری در آنها می شوند. برای اینکه کودک به شکل سالم و هنجار رشد یابد، باید در حد معقول نیاز های شخصیتی، روانی، فیزیکی و اجتماعی او ارضا شود. ناکامی در رفع این نیاز ها باعث مشکلات رفتاري، بزهکاري و ناشادي کودک مي گردد و شرايط خانوادگي زمينه ساز اين ناکامي هاست. از جمله این شرایط، خانواده های از هم پاشیده، طرد شدگی کودک، سخت گیری و محدودیت های شدید و فقر و کمبودهاي شخصي و نبودن معيارهاي صحيح اعتقادي و اخلاقي در خانواده را مي توان نام برد.
چگونگی روابط کودک با اعضای خانواده و مخصوصا مادر یکی از اساسی ترین عامل رشد شخصیت شناخته شده است. اگر در روابط عاطفی مادر و کودک اختلالی به وجود آید؛ موجب به هم‌خوردن امنيت عاطفي در‌کودک مي‌شود که‌آثار آن را‌در رفتار کودک مي‌توان مشاهده کرد. در خانواده هایی که کیفیت روابط منفی، و سرشار از تعارض و اختلافات است. تعارض به فرزندان و رفتارهای او گسترش پیدا می کند و اینگونه روابط و زمینه های خانوادگی موجب مشکلات رفتاری در کودکان می شود. افراط و تفریط در میزان توجه در مراقبت نسبت به اعمال و رفتار فرزند نیز می تواند موجبات اختلالات رفتاری باشد.
بنابراین یکی از جنبه های اساسی تاثیر خانواده، روابط والدین- کودک است. روابط ضعیف اولیه، طرد، والدین خشن و تغییرات مکرر مراقبین خطر مشکلات روانی و رفتاری کودک را افزایش می‌دهد.
به طور کلی مشکلات رفتاری کودکان از بزرگترین چالش های پرورش کودک است که والدین اغلب راه حل آن را ندارند. اصلاح رفتارهای اشتباه کودک، زمانی امکان پذیر است که ریشه رفتارها پیدا شده و پدر و مادر برخورد صحیح با کودک را بیاموزند.
اگر مایلید انواع مشکلات رفتاری و راه حل آن را بدانید با ما در شماره جدید هفته نامه همراه باشید.
دانشجوی دکتری روانشناسی
