وضعیت محیط زیست جهان در دوران معاصر

در دو قرن اخیر تغییرات شگرفی در زندگی بشر ایجاد شده، اما این تغییرات به بهای تخریب محیط زیست بوده، در عصري كه بشر، از پيشرفت هاي تكنولوژيكي، علمي، آموزشي، بهداشتي و رفاهي خود سرمست می باشد، داشتن محيط زيست سالم و خالي از آلودگي، برايش به صورت آرزو درآمده است. آسایش بوجود آمده در سایه پیشرفت فن آوری به بهای تخریب محیط زیست بوده که نتیجه آن از دست رفتن آرامش بشر بوده است و انسان برای داشتن زندگی سعادتمندانه به آسایش و آرامش همزمان نیاز دارد. با این روند تخریب محیط زیست آینده بشر نیز در خطر قرار گرفته. آلودگی آب، خاک و هوا، تشعشعات رادیواکتیو و الکترو مغناطیسی، آلودگی صوتی و غیره، همگی باعث بروز بیماری های جدید و خطرناک و انواع عفونت ها و سرطان ها گردیده و سلامت روانی انسانها را به مخاطره انداخته است. به جز این موارد، مصرف منابع بویژه منابع تجدید ناپذیر مانند: سوخت های فسیلی و مواد معدنی، توسعه را نیز به ویژه برای کشورهای جهان سوم با آینده ای تاریک مواجه نموده است.
اكنون علوم و فنون، انسان را به سطح باورنكردني از پيشرفت رسانده و در جنبه هاي مختلف زندگي، به او كمك كرده تا ضمن دست يافتن به رفاه فراوان، بيماري ها را كنترل كند و كارها را آسان تر از گذشته انجام دهد. بشر امروزي، راز و رمز جهان را بهتر مي فهمد و در برابر حادثه هاي طبيعي، از خودش بهتر حفاظت مي كند. از سوي ديگر، علوم و فنون، خطرهاي جبران ناپذيري را نيز متوجه او نموده است. انسان با دخالت هاي خويش، استخراج حريصانه و بهره برداري نادرست از منابع طبيعي، هماهنگي موجود در طبيعت را بر هم زده و در حال نابود كردن زادگاه و گهواره خويش و ديگر موجودات است.
ميزان آلودگي هاي آب، هوا و خاك به اندازه اي است كه فرصت بازسازي و جبران را از طبيعت ستانده است. منابع طبيعي كه در طول هزاران سال به وجود آمده اند، به سرعت در حال نابود شدن می باشد. به گونه اي كه ممكن است پاسخ گوي نياز نسل هاي آينده نباشد. اكنون مشكل آلودگي و تخليه منابع محيط زيست، به روشني خودنمايي مي كند و بشر به خوبي دريافته كه اگر از استفاده هاي نادرست، حريصانه و خودخواهانه خويش دست برندارد و شيوه زندگي و بهره برداري از محيط زيست را اصلاح نكند، محيط سكونت خود را به برهوتي وحشتناك تبديل خواهد كرد.
در كنار اين فعاليت هاي ويرانگر، نسل امروز روي انباري از سلاح هاي نابودكننده اتمي، شيميايي و بيولوژيكي خطرناكي زندگي مي كند كه خود توليد نموده است؛ سلاح هايي كه در صورت انفجار يا نداشتن توان كنترل، انسان ها و محيط زيست را به كام مرگ و نابودي فرو خواهد برد. در چنين موقعيتي، راهي جز همكاري، هم زيستي و همراهي با محيط زيست نيست. براي دست يابي به محيط زيستي سالم و به دور از آلودگي، نياز به مشاركت گسترده در عرصه هاي بين المللي، منطقه اي، ملي و حتي تك تك افراد، به صورت ضرورتي انكارناپذير درآمده است.
از نظر آلودگی هوا نیز میزان گاز کربنیک موجود در جو نسبت به سال 1890 بیش از 170 برابر شده، متوسط دمای کره زمین در طی این دوره حدود یک درجه سانتیگراد افرایش یافته که اثرات مخرب زیادی روی گیاهان و جانوران داشته و منجر به پدیده هایی مانند النینو و کاترینا شده و اکسیژن موجود در هوا حدود بیست و پنج صدم درصد کاهش داشته است. ذخایر سوخت های فسیلی در بهترین حالت حداکثر برای 50 سال بشر کافی هستند.
نتیجه اقدامات بشر برای حیوانات و گیاهان نیز فاجعه بار بوده، صدها گونه جاندار تنها در 70 سال اخیر منقرض شده اند، بر اساس آمار معتبر جهانی در کنفرانس زمین در هر سال در جهان بیش از 100 گونه گیاهی و 9 گونه جانوری منقرض می شوند. برای مثال در ایران در طی این مدت شیر ایرانی که در استانهای فارس، کهکیلویه و بویراحمد و خوزستان زندگی می کرد بکلی منقرض شد و یا نسل ببر مازندران از بین رفت، و در حال حاضر نسل پلنگ و یوزپلنگ ایرانی، گربه پالاس، روباه کرساک یا روباه ترکمنی، سیاه گوش ایرانی، گوزن زرد، روباه بلانفورد یا شاه روباه ایرانی، گراز ایرانی، گورخر ایرانی و چندین گونه دیگر در خطر انقراض می باشد.
وضعیت جهانی پوشش گیاهی و جنگلی ( آمار پوشش گیاهی)…
ادامه مطلب در شماره هفته آینده…

مهدیه کرمی بوی آباد
کارشناس منابع طبیعی-محیط زیست