محرم(قسمت چهارم)

جوش زدن
از دیرباز رسم است صبح تاسوعا، هیئت های مذهبی به منزل مردانی که از تاسوعای سال قبل به بعد فوت شده اند می روند و دقایقی نوحه سرایی می کنند(برای زنان متوفی جوش نمی زنند) صاحبان عزا با شیر و شربت از هیئت پذیرایی می کنند و در صورتی که تمکن داشته باشند جلو انها گوسفندی قربانی می نمایند.

نخل برداری(نقل برداری)
در لغت به معنی تابوت بلند و بزرگی است که با پارچه های قیمتی تزیین کنند و بر آن آینه ها و خنجرها و شمشیرها نصب نمایند و روز عاشورا (یاغروب سیزدهم محرم) به عنوان تابوت امام حسین(ع) در دسته یا حسینیه و تکیه حرکت دهند یا نصب نمایند. از این رو این تابوت بزرگ را نخل گفته اند که قد و قامتی برافراشته و بلند شبیه درخت نخل دارد. در فرهنگ مردم استان یزد نقل هم تلفظ می شود به معنی چیزی که قابل نقل و انتقال از مکانی به مکان دیگر است.
راجع به خاستگاه و فلسفه وجودی نقل یا نخل اظهار نظرهای متفاوتی شده است که چند نمونه از آنها را از نظر می گذرانیم:
1-گروهی معتقدند نخل، خیمه حضرت موسی(ع) در کوه طور است و یا اقتباس از تابوت عهد عتیق است(صندوقی که خداوند بر مادر حضرت موسی(ع)فرستاد تا او را در ان قرار دهد.)
2-نخل به خیام حضرت سیدالشهداء اشاره دارد و خاطره خیمه های آن حضرت را مجسم می کنند.
3-یادآور گهواره دو گوشواره عرش مجید یعنی حضرت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است.
4-از انجا که نخل تنها درختی بود که در کربلا وجود داشت و بدن بی سر امام حسین(ع) را بر حصیری که از برگهای آن درست می کنند تشییع و دفن نموده اند نمادی از آن واقعه است.

هر کدام از عناصر به کار رفته در نخل را نمادی از یک حادثه و متعلق به شخص خاصی در حادثه کربلاء می دانند که به تعدادی از آنها اشاره می شود:
الف) سرو نخل: قد و قامت حضرت علی اکبر،
ب) شمشیرها و نیزه ها: تیرها و نیزه هایی است که بر بدن امام وارد شده اند،
ج) آینه: نور وجود سیدالشهداء،
د) علم هایی که بر نخل می بندند: متعلق به حضرت ابوالفضل العباس، علمدار صحرای کربلاء،
ح) پارچه های زینتی که بر نخل می بندند: حجله حضرت قاسم ابن الحسن،
ض) سیاه پوش کردن نخل: پارچه های سیاه روی جنازه،
و) شاخه نارنج یا گیاه مورد: نشان سبزی و بی خزانی
ی) عزاداران: تشییع کنندگان

در ساختن نخل، نجاران و هنرمندان اسلیمی، ظرافت های زیادی را که هر کدام بر مبنای عقیده یا واقعه ای می باشند به کار برده اند، نکاتی که امروزه در کار سازندگان و هنرمندان نخل معمولا از نظر دور می ماند یا اصلا از آن اطلاعی ندارند که مبنای کار، هنر و عملشان قرار دهند.
در گذشته هر طرف نخل 72 کنگره وجود داشت به تعداد شهداء کربلاء، دارای شانزده جام آیینه در آذین بندی بود، به تعداد شهداء بنی هاشم که همه ظهر عاشورا در کربلا و پایان جنگ سر از تنشان جدا شده است.
نخل بر روی چهار پایه قرار می گیرد به تعداد برادران حضرت سیدالشهداء که در واقعه کربلاء حضور داشتند.( حضرت ابوالفضل العباس، عون، جعفر، عقیل) و تمام سازه چوبی، ابزار و ادوات آن روی هشت ستون چوبی استوار می گردد، به تعداد فرزندان حضرت علی (ع) که در واقعه کربلاء به شهادت رسیدند، ( حضرت امام حسین، ابوالفضل العباس، علی اکبر، علی اصغر، عون، جعفر، قاسم ابن الحسن و عقیل).
هیئت و شکل و شمایل یک نخل ساخته شده و اماده، شبیه به درخت سرو است. طراحان و نجاران درخت سرو را الگوی ساختن و پرداختن تابوت امام حسین(ع) قرار داده اند زیرا سرو یکی از نمادهای پر سابقه ای است که در ادبیات فارسی و خیال پردازی ایرانی آن را دستمایه مضمون سازی های زیبا قرار داده اند.
سرو از یک سو به قامت محبوب تشبیه شده و ازسوی دیگر نماد اعتدال آزادگی، آزاد منشی، وارستگی و بی اعتنایی به پیرایه های دنیایی بوده است. آزادگی امام حسین(ع) و یاران با وفایش در شعار هیهات من الذله تجلی یافت با اینکه نتیجه جنگ سپاه اندک امام حسین(ع) در مقابل انبوه دشمن چیزی جز شهادت نبود اما تسلیم امویان نشدند.