فرهنگ کشاورزان(قسمت دوم)

از این به بعد در گاهشماری رعیتی، ماه های خورشیدی به طور کامل کاربرد ندارند و هر موقع از سال تا شهریور ماه بنا به ارزشی که آب دارد نام گذاری می شوند که ذیلا به توضیح آنها می پردازیم.

الف: پیش از تشنه
پیش از تشنه دوازده روز است از بیست و پنجم بهمن ماه تا هفتم اسفند در این ایام آب قیمت دارد ولی تشنه روی آب نرفته و حساب و کتابی در کار نیست. یا به گفته کشاورزان هنوز تشنه ریز نشده.

ب. گندمی
ای برزگر صاحب هوش جو را به علف اُو ده و گندم را به خوش
ایام گندمی هفتاد و سه روز به طول می انجامد از هفتم اسفند ماه (بیست و سه روز مانده به نوروز) تا پنجاه روز از نوروز می گذرد(بیستم اردیبهشت) ایامی است که گندم به آب نیاز دارد. به عبارتی غَرۀ گندمی است، کشت غالب در ایام گذشته گندم بوده که قوت مردم را تامین می کرده است بنابراین آب ارزشمند است، آب همسر(همسنگ) خون است، از این زمان به بعد تشنه روی آب می رود یا آب میره دروازه و طاق و طاق بندی شروع میشود و آب حساب و کتاب پیدا می کند یا اب تشنه ریز می شود قبل از آن به دلیل عدم نیاز محصولات به ویژه گندم به آب، آب ارزشی ندارد و به قول کشاورزان اُوها باده و بلگای کرت گندم و جو را در می کردند.
آخر گندمی(اردیبهشت ماه) به لحاظ اینکه محصول گندم رسیده است نیازی به آب ندارد و مقداری از ارزش آب کاسته می شود.
در زمان گذشته کشاورزان علف یونجه را نمی کاشتند یا نمی شناختند تا مدتها بر این باور بودند که بافق علفه یونجه نمی شود بنابراین محصولی که به آب نیاز داشته باشد نداشتند، اگر خیارزار (کشت خربزه و هندوانه) هم داشتند در این فاصله خیلی نیاز به آب نداشتند، آب های شور هم خیارزار نمی شد.

ج. نقدی اول
ایام نقدی اول حدودا بیست روز طول می کشد، از بیستم اردیبهشت تا دهم خرداد در این دوره بیست روزه قدری از ارزش آب به دلیلی که در بالا توضیح داده شد کاسته می شود و به قول معروف آب سَراِشکن ندارد.

د. پنبه ای
طول این دوره هشتاد روز است، بیست روز از ماه خرداد و ماه های تیر و مرداد به طور کامل، نام این دوره از محصول(کولک)گرفته شده است محصول پنبه که در ایام عید کاشته شده است در این ایام آب می طلبد علاوه بر پنبه زارها، اراضی نیز زیر کشت خربزه و هندوانه(خیارزار) هم نیاز به آب دارند.
بنابراین به گفته کشاورزان در این دوره هم آب همسر(هم سنگ) خون است.
از دوره هشتاد روزه پنبه ای، بیست و چهار روز که باقی مانده(ششم مردادماه) کشاورزان شروع به کاشت ارزن می کنند و تا دو ماه این محصول را آبیاری می نمایند.

ذ.نقدی دوم
نقدی دوم شصت روز به طول می انجامد، ماه های شهریور و مهر، در این دوره تا حدودی از ارزش آب کاسته شده و تشنه از دروازه برداشته می شود. از این زمان به بعد رعایا مجددا برای کشت جو و گندم آماده می شوند.
ملاحظه می شود که در تقویم رعیتی، ایام سال365روز است با حساب سرانگشتی روزشمار سال به قرار زیر است:
سی روز آبان ماه
سی روز آذرماه
چهل روز چله بزرگ
چهل روز چله کوچک
سی و پنج روز اسفندماه