به گزارش پایگاه خبری افق بافق،سیزدهم شهریورماه با عنوان “روز جهانی حیات وحش” ، فرصتی است تا نگاهی عمیق‌تر به وضعیت یوزپلنگ آسیایی، تنها گونه در معرض خطر انقراض حیات وحش منطقه که بقای آن در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است؛ بیندازیم.
به همین مناسبت، خبرنگار ما به سراغ “حسین عباسیان”، مدیر اداره محیط زیست شهرستان رفته و گفت و گویی را با وی انجام داده است؛ گفتنی است:عباسیان از کارشناسان با سابقه حوزه محیط زیست استان یزد است که پیش از این مسئولیت های متعددی را در سطوح مختلف بر عهده داشته است. وی فعالیت حرفه‌ای خود را به عنوان محیط بان و سپس کارشناس محیط زیست شهرستان خاتم آغاز کرد و در ادامه به‌عنوان نماینده اداره‌کل محیط زیست در شهرستان اشکذر فعالیت داشت.
عباسیان همچنین سابقه ریاست اداره محیط زیست شهرستان تفت را در کارنامه خود دارد و پیش از انتصاب به سمت جدید، به‌عنوان کارشناس حوزه طبیعی و انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد مشغول به خدمت بود. وی فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد در رشته زیستگاهها و تنوع زیستی می‌باشد. که در ادامه می‌خوانید:
احتمال آنکه عدد یوزهای آسیایی به صفر رسیده باشد؛ بسیار زیاد است
افق بافق:طبق آخرین برآوردها، جمعیت یوزپلنگ آسیایی در زیستگاه‌های تحت مدیریت شهرستان چگونه است و در سال‌‌های اخیر چه روندی را طی نموده است؟
ای کاش در تمامی محاسبات ما اشتباهی رخ داده باشد، چرا که این می‌تواند تلخ‌ترین خبر برای دوستداران طبیعت و حیات وحش منطقه باشد: متاسفانه، از حدود سال ۱۴۰۰ تا به امروز، هیچ گزارش مستندی مبنی بر مشاهده یوزپلنگ آسیایی در منطقه حفاظت شده کوه بافق و پناهگاه حیات وحش آریز به ثبت نرسیده است. بر اساس نظر برخی از محیط‌بانان ، احتمال اینکه تعداد این گونه به صفر و یا حداقل به یک قلاده یوز نر کاهش یافته باشد، بسیار زیاد است.
وسعت قلمروی این جانور علت اصلی بحران
افق بافق: به نظر شما علت اصلی بحرانی شدن وضعیت یوزپلنگ آسیایی چیست؟
بدون شک، یوزپلنگ ایرانی بحرانی‌ترین گربه‌سان دنیا از نظر تعداد و جمعیت است و از هر زمان دیگری به پرتگاه انقراض نزدیک‌تر شده است.
بنده علت اصلی این بحران را در وسعت قلمروی این جانور می‌دانم. یوزپلنگ برای یافتن غذا، جفت یابی و غیره جابجایی‌های گسترده‌ای (گاهی تا کیلومتر ها) دارد که همین موضوع آن را با خطرات گوناگونی نظیر: تصادفات جاده‌ای، کمبود غذا، شکار شدن و دیگر عوامل محیطی مواجه می‌سازد.
سگ های گله یکی از عوامل آسیب به یوزپلنگ
افق بافق: از دیدگاه کارشناسی شما، عمده‌ترین چالش‌ها و تهدیداتی که در حال حاضر بقای یوزپلنگ‌ها را در محدوده شهرستان بافق به خطر انداخته‌اند، کدامند؟
همانطور که اشاره شد، یوزپلنگ ایرانی در یک وضعیت فوق‌العاده حساس قرار دارد. گرچه تخریب زیستگاه‌های بکر طبیعی و تصادفات جاده‌ای ضربه اصلی را به جمعیت یوزپلنگ آسیایی در شهرستان و استان وارد کرده است اما عوامل دیگری همچون: دست‌اندازی شکارچیان غیرمجاز به شکارگاه‌ها در دهه های گذشته و در نتیجه کاهش جمعیت طعمه های یوز در زیستگاه‌های غیرحفاظت شده؛ استقرار چوپانان و ساربان‌هایی که کمتر آموزش‌های ضروری را دیده‌اند و همراه با چهارپایان خود درون بیابان‌ها حضور دارند به گونه ای که بسیاری از کارشناسان سگ های گله را عاملی اصلی در آسیب به جمعیت‌های یوزپلنگ میدانند؛ زباله‌پراکنی،خشکسالی های پی در پی و خشک شدن منابع آب و نبود آبشخورهای مناسب، نیز همگی از تهدیدات جدی برای حیات این گربه‌سان ارزشمند به شمار می‌روند.
تنها از طریق تصویربرداری دوربین‌های تله‌ای امکان‌پذیر است
افق بافق: اداره محیط زیست بافق برای جمع‌آوری اطلاعات و پایش وضعیت یوزپلنگ‌ها از چه روش و تکنیک‌هایی استفاده می‌کند؟
برخلاف سایر پستانداران حیات وحش شهرستان که اغلب سرشماری و رصد آنها توسط نیروهای انسانی و در چند نوبت سالانه انجام می‌شود؛ در مورد یوزپلنگ‌ها این فعالیت تنها از طریق تصویربرداری دوربین‌های تله‌ای امکان‌پذیر است. تازه اینجاست که شب‌گرد بودن یوزپلنگ‌ها کار را به مراتب سخت‌تر می‌کند و چالش‌های خاص را با خود به همراه دارد.
تکثیر نیمه‌طبیعی آن در اسارت ضروری به نظر می‌رسد
افق بافق:تاکنون چه اقداماتی برای بهبود این وضعیت انجام شده است؟
در دهه ۸۰، برنامه‌هایی در این خصوص اجرایی شد، اما به دلیل پایین بودن پایه جمعیتی این گونه، متاسفانه امکان بهبود وضعیت آن مسیر نشد. بدیهی است در چنین شرایطی، بقای این گونه در طبیعت تقریباً ناممکن شده و از این رو، تکثیر نیمه‌طبیعی آن در اسارت ضروری به نظر می‌رسد.
از کمبود وسایل نقلیه به روز رنج می بریم
افق بافق: مهم‌ترین چالش‌ها و موانع اجرایی که اداره محیط زیست بافق در عملیاتی کردن برنامه‌های حفاظتی یوزپلنگ با آنها روبروست، کدامند؟
با توجه به اینکه در شهرستان بافق دو منطقه تحت مدیریت محیط زیست یکی منطقه حفاظت شده کوه بافق بالغ بر ۸۸۵۰۰ هکتار و دیگری پناهگاه حیات وحش آریز با وسعت تقریبی ۸۳۰۰۰ هکتارمساحت، اداره محیط زیست بافق، همانند بسیاری از بخش‌های اداری دیگر شهر، از کمبود نیروی انسانی متخصص و وسایل نقلیه باکیفیت و به‌روز رنج میبرد.
همین دو موضوع، اصلی‌ترین مشکلات و موانع ما در عملیاتی کردن برنامه‌های حفاظتی هستند.
انقراض آن سبب دشوار شدن شرایط زندگی برای انسان در این منطقه خواهد بود
افق بافق: به نظر شما چرا حفظ یوزپلنگ آسیایی، به عنوان یک گونه در حال انقراض، برای اکوسیستم منطقه بافق و حتی آینده فرزندان ما اهمیت دارد؟
بدون شک، ادامه حیات یوزپلنگ آسیایی شاخص مهمی از سلامتی محیط زیست ما است. انقراض آن، به منزله یک زنگ خطر جدی برای نابودی سایر گونه‌های جانوری و در پی آن، دشوار شدن شرایط زندگی برای انسان در این منطقه خواهد بود.
هر شهروندی که این زنگ خطر را بشنود و تصمیم بگیرد کمکی به حفظ حیات وحش این سرزمین، به ویژه یوز کند، حتماً می‌تواند و قطعا کاری از او ساخته است. فرقی نمی‌کند تصمیم‌گیرنده عرصه سیاست و مدیریت کشور باشد یا یک کارخانه‌دار، معدن‌کار، کارمند یا مغازه‌دار. هر شهروندی می‌تواند با صرفه‌جویی در مصرف، تولید زباله کمتر، نریختن زباله در طبیعت و رعایت سرعت مجاز برای پیشگیری از تصادفات جاده‌ای حیات وحش، به حفظ زیستگاه‌های یوزپلنگ کمک کند. این مسئولیت همگانی ماست.
افق بافق: آیا آموزش‌های مراقبت از یوز آسیایی برای شهروندان بافقی کافی بوده است؟
قطعاً خیر! اگر این آموزش‌ها کافی بودند، امروزه شاهد این وضعیت تأسف‌بار نبودیم. هنوز جای کار زیادی در این زمینه وجود دارد.
حفاظت از هیچ جانوری با دیگری تفاوت ندارد
افق بافق: آیا حفاظت از گربه وحشی در منطقه بافق مانند یوز آسیایی است؟
برای یک محیط‌بان، حفاظت از هیچ پستاندار، خزنده یا پرنده‌ای با دیگری تفاوتی ندارد و بر خود لازم می‌داند تا از تمامی آنها به نحو احسن حفاظت کند. اما با این حال، بر هیچ‌کس پوشیده نیست که با توجه به اهمیت حیاتی یوزپلنگ آسیایی، می‌بایست تمرکز بیشتری روی آن گذاشته شود.
افق بافق: سخن پایانی؟
امیدواریم امسال به بهانه روز جهانی حیات وحش، مردم این شهر در شیوه رفتار خود با طبیعت و زیستمندان آن، یک خانه‌تکانی اساسی داشته باشند. وگرنه این فقط یوز نیست که پرونده حیات آن بسته می‌شود، بلکه سایر گربه‌سانان و حتی گونه‌های برجسته حیات وحش و شاید تمام موهبت‌های زیبای الهی که از گذشتگان به ارث برده‌ایم را از دست داده و به خاطر امانت‌داری نامناسب، مورد لعن و نفرین فرزندانمان قرار بگیریم. این هشداری جدی است که باید آن را جدی بگیریم.
