به گزارش پایگاه خبری افق بافق به نقل از تلنگر؛ انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری بخشی از چرخه طبیعت به شمار می‌رود، اما انسان با فعالیت‌های مخربش به این انقراض سرعت بخشیده است.
در ایران، به‌ویژه در سال‌های اخیر، تعدادی از گونه‌های جانوری حیات وحش از پستانداران تا پرندگان در خطر انقراض قرار گرفته‌اند. علت این مسئله نیز مواردی، چون تخریب زیستگاه‌های این جانوران با انجام فعالیت‌های معدنی و کشاورزی، شکار بیرویه، قاچاق جانوران به خارج از کشور و… است.
کدام حیوانات درحال انقراض اند؟
حیوانات در حال انقراض عبارت اند از:
یوزپلنگ ایرانی
پلنگ ایرانی
سیاه گوش
گربه پالاس
فک خزری
لاکپشت پوزه عقابی
یوزپلنگ ایرانی
یوز ایرانی گونه‌ای خاص از یوزپلنگ غرب آسیاست و به گفته کارشناسان کمتر از ۶۰ قلاده از این یوز در ایران وجود دارند. این جانور که به شدت در خطر انقراض قرار دارد در حدود دو هزار سال قبل در بیشتر نقاط آسیا وجود داشت، اما الان فقط در نواحی دورافتاده‌ای از بیابان‌های ایران حضور دارد. فعالان محیط زیست برای اینکه بتوانند تعداد دقیق این جانور در ایران را تخمین بزنند در زیستگاه‌های احتمالی او دوربین کار گذاشته اند.
۹ شهریور روز ملی یوزپلنگ ایرانی
از سال ۱۳۸۶ تا کنون، تاریخ ۹ شهریور به عنوان روز ملی یوزپلنگ ایرانی شناخته می‌شود. تاریخی که هر سال در آن به گرامیداشت این جانور رو به انقراض اختصاص داده شده و ضمن معرفی یوزپلنگ ایرانی، تهدید‌های پیش روی آن هم مورد بحث قرار می‌گیرد. اما اینکه چرا نهم شهریور به این جریان اختصاص دارد با ماجرایی تلخ و غم‌انگیز همراه است که در ادامه مطلب برایتان توضیح می‌دهیم.
ماجرای روز ۹ شهریور چیست؟
در نهمین روز از شهریور ماه سال ۱۳۷۳، ۴ قلاده یوزپلنگ ایرانی که شامل سه توله و یک یوز مادر می‌شدند، برای نوشیدن آب به نخلستان‌های شهر بافق رفتند و متأسفانه به دلیل عدم فرهنگ‌سازی درست درباره چگونگی رفتار با حیوانات وحشی، عده‌ای از بومیان شروع به ضرب و شتم یوزپلنگ‌ها کردند.
یوز مادر، قادر به نجات فرزندان خود نشد و با جراحتی که پیدا کرد، چاره‌ای جز فرار نداشت، اما توله یوز‌ها که چابکی فرار از هجوم انسان‌ها را نداشتند، به مراتب آسیب‌های جدی‌تری دیدند. در این میان یکی از شاهدین، این حادثه را به ماموران محیط زیست بافق اطلاع داد، اما هنگام رسیدن ماموران، متأسفانه یکی از توله‌ها جان خود را از دست داده بود و دو توله یوزپلنگ دیگر هم وضعیت مناسبی نداشتند؛ تا حدی که یکی دیگر از توله‌ها در حین مسیر انتقال به دامپزشکی، جان خود را از دست داد.
در این جریان، به غیر از یوزپلنگ مادر که دیگر اثری از او یافت نشد، تنها یک توله یوز ماده زنده ماند که آن هم پس از درمان سطحی به تهران منتقل شد. بعد از احیا و درمان شدن توله یوز، او را ماریتا نامیدند و به پارک پردیسان تهران انتقالش دادند. در آخر، پس از گذشت ۹ سال، ماریتا بدون هیچ جفتی در سال ۱۳۸۲ جان خودش را از دست داد. پس از آن واقعه، تاریخ ۹ شهریور به دلیل تنهایی ماریتا، روز یوز پلنگ ایرانی نامگذاری شد.
پلنگ ایرانی
پلنگ ایرانی از بزرگ‌ترین زیرگروه‌های پلنگ و بومی غرب آسیاست که در خطر انقراض قرار دارد. ایران مهمترین زیستگاه پلنگ در خاورمیانه است و بر اساس تخمین‌هایی که در سال ۲۰۰۲ انجام شد حدود ۵۵۰ تا ۸۵۰ پلنگ در ایران زندگی می‌کردند، اما آمار‌های منطقه‌ای در سال ۱۳۹۵ نشان داد که جمعیت آن‌ها به زیر ۵۰۰ قلاده رسیده است. برای حفاظت از این حیوان در سال ۹۴ جریمه شکار ببر از ۵ میلیون به ۸۰ میلیون افزایش پیداکرده است.
مشخصات جسمی پلنگ ایرانی
اندازه‌ها و رنگ پوشش بدن در مناطق مختلف در گسترهٔ پراکنش پلنگ در ایران، تفاوت قابل توجهی با یکدیگر دارند، ولی عموماً طول بدن آن‌ها بین ۱۱۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر و طول دم نیز از ۶۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر متغیر است. ارتفاع بدن این گونه بین ۴۵ تا ۷۰ سانتی‌متر و وزن آن‌ها در حدود ۳۵ تا ۹۰ کیلوگرم است.
دارای جثهٔ بزرگ، بدنی عضلانی و قابل انعطاف، سری پهن، دست و پایی کوتاه و پنجه‌های قوی است. پلنگ نر از ماده بزرگ‌تر بوده و ۳۰ تا ۵۰ درصد سنگین‌تر است و بزرگ‌ترین پلنگ‌های نر گاهی سه برابر کوچک‌ترین پلنگ‌های ماده به لحاظ جسته می‌باشند. سطح بدنش پوشیده از مو‌های نرم و کوتاه به رنگ کرم نخودی است که در قسمت‌های زیرین بدن کم‌رنگ‌تر می‌شود و پوشیده از خال‌های گرد و توخالی شبیه به گل است.
سیاه گوش
تخریب زیستگاه و شکار بیرویه این حیوان باعث شده که در لیست موجودات در خطر انقراض قرار داشته باشد. این حیوان که در مناطق بیابانی و نیمه بیابیانی زندگی می‌کند از سنگین‌ترین و سریع‌ترین گربه‌های کوچک است. سیاه گوش با دست و پایی بلند و دمی بسیار کوتاه به دلیل خال‌هایی که دارد گاهی با پلنگ اشتباه گرفته می‌شود. طعمه‌هایی که این حیوان از آن تغذیه می‌کرده به دلیل شکار و تخریب زیستگاه به شدت کم شده اند.
آیا سیاه گوش می تواند یک حیوان خانگی باشد؟
این حیوان می‌تواند در کنار انسان به عنوان یکی از حیوانات خانگی زندگی کند، اما زمانی که از کودکی در کنار انسان باشد و با خلق و خوی انسان وقف گرفته باشد. به هیچ عنوان نمی‌توانید با مراجعه به طبیعت گربه سیاه گوش وحشی را طعمه کرده و آن را برای نگهداری به خانه بیاورید، زیرا در این صورت این حیوان برای انسان بسیار خطرناک است.
گربه پالاس
مو‌های بلند و پرپشت این گربه آن را از گربه‌های دیگر متمایز کرده است. رنگ این حیوان خاکستری روشن است و کمی به زردی یا قرمزی می‌زند این حیوان هم در لیست حیوانات در معرض انقراض قرار دارد.
ویژگی‌های رفتاری گربه پالاس چیست؟
گربه پالاس گربه‌ای شبگرد است، اما شاید در اوایل غروب و طول روز نیز فعالیت کند؛ گربه‌های پالاسی که از پایکا (نوعی خرگوش) تغذیه می‌کنند روز‌ها به فعالیت می‌پردازند. این گربه منزوی و غیراجتماعی است و هر دو جنس نر و ماده آن به‌جز هنگام جفت‌گیری تنها زندگی می‌کنند و معمولا در غارها، شکاف سنگ‌ها، سوراخ‌هایی که سایر حیوانات آن را حفر کرده‌اند و مناطق امن و تاریک ساکن می‌شوند. از آنجا که این گربه توانایی زیادی در دویدن ندارن هنگام خطر بی‌حرکت می‌ماند یا بدنش را روی زمین پهن می‌کند. همانند سایر گربه‌سانان فضولات خود را با خاک می‌پوشاند، برای خود قلمرو تعیین می‌کند و بر روی آن بسیار حساس است.
فک خزری
از پستاندران نادر آبزی دنیاست که فقط می‌توانید آن‌ها را دریای خزر و رودخانه‌های منتهی به آن پیدا کنید. صید بیرویه و به هم خوردن شرایط زیستی فوک خرزی، این جانور زیبا را در خطر انقراض قرار داده است. این فوک تنها پستاندار دریای خزر به حساب می‌آید و در صورت نابودی آن به اکوسیستم دریای خزر آسیب جدی وارد می‌شود.
خطرات محیطی برای فک خزری
شیر فک‌ها ۱۲ درصد چربی دارد. در زمان‌های گذشته، تعداد زیادی از فک‌ها برای استفاده از پوست و گوشتشان شکار می‌شدند. در حال حاضر هم هر سال تعداد زیادی از آن‌ها در تور‌های ماهی‌گیران گرفتار می‌شوند. برخی ماهی‌گیران می‌پندارند که فک‌ها از ماهیان تجاری، که منبع ارزشمندی برای آنان هستند، تغذیه می‌کنند. به همین سبب، به محض مشاهدهٔ فک‌ها، آن‌ها را می‌کشند. گرم شدن زمین، باعث ذوب یخ‌های بخش شمالی دریای خزر و در نتیجه نابودی زیستگاه‌های فک‌ها شده است. از عوامل دیگر کاهش شدید جمعیت فک‌های دریای خزر، آلودگی‌های محیطی و نوعی بیماری است که از سگ‌سانان به این گونه منتقل و در سال‌های گذشته موجب تلفات زیادی شده است. همچنین تور‌های صیادی و کاهش ماهیان کلیکا از جمله عواملی هستند که نابودی فک‌ها را سبب شده است.
لاک پشت پوزه عقابی
این لاک پشت‌ها که به شدت در خطر نابودی قرار دارد به کمک پوزه عقابی اش غذای اصلی خود اسفنج دریایی را از میان مرجان‌ها بیرون می‌آورد. در ایران زیستگاه این لاک پشت خلیج فارس است و در ساحل تخم گذاری می‌کند. استفاده از تخم این جانور باعث شده که در معرض انقراض قرار بگیرد.
لاکپشت پوزه عقابی چگونه تخم گذاری می کند؟
فصل تخم گذاری لاک پشت‌ها در کشور ما به طور دقیق مشخص نیست. هرچند بر اساس مشاهدات پراکنده موجود می‌دانیم که لاک پشت‌های بالغ دریایی هر سال در بهار و گاهی تا اوایل تابستان برای تخم گذاری به ساحل می‌آیند. مردم ساکن جزایری از تخم گذاری لاک پشت‌ها در شهریور ماه هم خبر می‌دهند.
کاملا مشخص نیست که کدام گونه از لاک پشت‌ها در چه مناطقی و در چه تاریخی تخم گذاری می‌کند، ولی شواهد امر نشان می‌دهد که تخم گذاری لاک پشت‌های دریایی عقابی زودتر از دیگر گونه‌ها آغاز می‌شود.
لاک پشت وقتی برای تخم گذاری به ساحل می‌رسد، ابتدا در شن‌های ساحلی، بالاتر از آخرین حد مَد، به کمک باله‌های عقبی چاله‌ای عمیق حفر می‌کند و سپس تعداد زیادی تخم (در حدود یکصد عدد) در آن می‌گذارند. پس از تخم گذاری، روی چاله‌ها را به کمک باله‌ها با شن کاملا می‌پوشاند.
